Jan Michał Baszkiewicz urodził się 3 stycznia 1930 r. w Warszawie w rodzinie inteligenckiej. Jego ojciec, Bolesław Ludwik Baszkiewicz, był pracownikiem umysłowym w Miejskich Zakładach Komunikacyjnych w Warszawie. Matka, Michalina z domu Perzanowska, nie pracowała zawodowo. Wykształcenie średnie zdobył w renomowanym stołecznym Liceum im. Władysława IV. Jako uczeń maturalnej klasy był we Wrocławiu na szkolnej wycieczce w 1946 r. i przy tej okazji oglądał zniszczony gmach Uniwersytetu Wrocławskiego.

W latach 1946–1950 studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim. Początkowo (od października 1949 r.) był zastępcą asystenta w Katedrze Powszechnej Historii Państwa i Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, a następnie (w latach 1951–1953) pełnił funkcję aspiranta w Katedrze Historii Państwa i Prawa UW kierowanej przez Juliusza Bardacha, w którego seminarium naukowym także uczestniczył. W lecie 1953 r., m.in. w ramach tego seminarium, brał udział w Konferencji śląskiej Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu. Nawiązując do swojego doktoratu, w wystąpieniu poruszył wtedy sprawę dalszego pogłębiania problematyki badań nad wiekiem XIII i XIV. Od października 1953 r. był adiunktem w Zakładzie (od roku 1956 – Instytucie) Nauk Prawnych PAN.
W roku 1954 opublikował pracę kandydacką zatytułowaną Powstanie zjednoczonego państwa polskiego na przełomie XIII i XIV wieku, której referentami byli Zdzisław Kaczmarczyk, Bogusław Leśnodorski i Henryk Łowmiański. Praca ta została wyróżniona w 1955 r. nagrodą państwową III stopnia, a jej autor w styczniu 1956 r. otrzymał stanowisko docenta w Polskiej Akademii Nauk. Ta właśnie praca przyniosła Baszkiewiczowi sławą w środowisku historyczno-prawnym. Można wręcz powiedzieć, że było to uznanie ponadczasowe, czego potwierdzeniem może być konferencja zorganizowana 26 listopada 2004 r. w Poznaniu przez Instytut Historii UAM i redakcję „Czasopisma Prawno-Historycznego” z okazji pięćdziesiątej rocznicy jej opublikowania. Podobnie uczczono to wydarzenie na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie 26 stycznia 2005 r. – z okazji pięćdziesiątej rocznicy obrony Jego doktoratu – odbyło się jego odnowienie.  

Tuż po doktoracie Baszkiewicz nawiązał także pierwsze kontakty naukowe z pracownikami wrocławskiego Wydziału Prawa. Wspólnie z Michałem Staszkowem (asystentem w Katedrze Prawa Rzymskiego, którego poznał, gdy działał w ZAMP) opublikował artykuł W sprawie wstępów historycznych w podręcznikach prawniczych („Państwo i Prawo” 1955, R. 10, z. 7/8). Znane Mu również były prace wrocławskich prawników, czego dowodem jest m.in. recenzja pracy Jana Kolasy Prawo narodów w szkołach polskich wieku Oświecenia, opublikowana w „Czasopiśmie Prawno-Historycznym” w 1955 r.
Propozycja zatrudnienia Jana Baszkiewicza we Wrocławiu pojawiła się w związku z wakatem powstałym w Katedrze Powszechnej Historii Państwa i Prawa po śmierci Iwona Jaworskiego. Na posiedzeniu Rady Wydziału Prawa 19 września 1959 r. wniosek o Jego zatrudnieniu w tej Katedrze na stanowisku docenta referował Leszek Winowski, uzasadniając go koniecznością wykonania planu badań naukowych Katedry w najbliższych latach. Profesora Winowskiego poparł Seweryn Wysłouch, który zauważył, że „zatrudnienie doc. Baszkiewicza będzie z wielkim pożytkiem dla Wydziału”, oraz podkreślił fakt, iż był On uczniem Juliusza Bardacha. Wniosek zaakceptowały wszystkie gremia decyzyjne i Jan Baszkiewicz od 1 listopada 1959 r. został zatrudniony na stanowisku docenta w Katedrze Powszechnej Historii Państwa i Prawa, rozpoczynając wrocławski okres w swoim życiu. Mając zaledwie 29 lat, przyjechał do Wrocławia i przebywał tu do roku 1968. Wybrał Wrocław, chociaż miał propozycję pracy także na Wydziale Prawa w Toruniu i Łodzi.
Mimo że formalnie został zatrudniony w Katedrze Powszechnej Historii Państwa i Prawa, Baszkiewicz bardziej interesował się historią doktryn politycznych i prawnych. Wkrótce też powstała możliwość prowadzenia wykładów z tego przedmiotu. Po odejściu z końcem września 1962 r. Franciszka Ryszki do Warszawy został bowiem „jego sukcesorem jako wykładowca historii doktryn politycznych […] co uznał za niemały honor i zobowiązanie”.
Wraz z Konstantym Grzybowskim, Henrykiem Olszewskim, Franciszkiem Ryszką i innymi Baszkiewicz w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku tworzył metodę badawczą i przyczynił się do systematyki wykładu historii doktryn politycznych i prawnych – nowej dyscypliny naukowej, o której w tamtych czasach mówiono, iż jest wciąż deficytowa. Jana Baszkiewicza można uznać za jednego z twórców tej nowej dziedziny nauki, ale również za „ojca” wrocławskiej historii doktryn politycznych i prawnych.

Na potrzeby dydaktyki opracował skrypty: Historia doktryn politycznych i prawnych, część 1: Starożytność i średniowiecze (1963) i część 2: Czasy nowożytne 1500–1800 (1965). Części te stały się podstawą, wydanej wspólnie z Franciszkiem Ryszką w roku 1969, Historii doktryn politycznych i prawnych, pierwszego w Polsce podręcznika akademickiego w pełni omawiającego dzieje myśli politycznej i prawnej od czasów starożytnych po wiek XX. Publikacja stanowiła oryginalne spojrzenie na sposób ujmowania dziejów doktryn, wskazując na potrzebę analizowania poglądów na państwo i prawo nie tylko w aspekcie historycznym, lecz także filozoficznym, politologicznym i socjologicznym. Podczas pobytu we Wrocławiu Baszkiewicz prowadził też wykłady monograficzne związane z doktrynami: Doktryna władzy monarszej w starożytności i średniowieczu, Zwyczaj i ustawa w rozwoju historycznym, oraz wykłady z filozofii, a także seminarium z historii doktryn politycznych i prawnych.

Na konferencji katedr historycznoprawnych, zorganizowanej przez wrocławski ośrodek historyczno-prawny 11–13 czerwca 1964 r. w Karpaczu, wygłosił referat o historii doktryn politycznych i prawnych w programach studiów. Również Jego referat wprowadzający na temat znaczenia zastosowania metod badań historycznych w pracach naukowych stał się punktem wyjścia do dyskusji na konferencji poświęconej rozwojowi młodej kadry. Konferencja ta była przedmiotem obrad podczas nadzwyczajnego posiedzenia Rady Wydziału Prawa Uniwersytetu Wrocławskiego 13 maja 1965 r.

Podczas swego pobytu we Wrocławiu Baszkiewicz – jako mediewista – interesował się także prawem rzymskim i prawem kanonicznym, a więc najważniejszymi systemami prawa, które w okresie średniowiecza dostarczały podwalin prawnych wszelkich ówcześnie głoszonych poglądów dotyczących państwa i prawa. Warto przypomnieć, że tuż przed przybyciem do Wrocławia uczestniczył w międzynarodowym zjeździe w Perugii, zorganizowanym z okazji sześćsetnej rocznicy śmierci Bartolusa de Saxoferrato, i wygłosił wykład Quelques remarques sur la conception de dominium mundi dans l’oeuvre de Bartolus. Na zjeździe tym był także Michał Wyszyński z Wydziału Prawa we Wrocławia z wykładem Czy „Statutum-Consuetudo” Bartolusa mogło mieć wpływ na prawo polskie. W tomie dedykowanym Wyszyńskiemu, opublikowanym w Zeszytach Naukowych Uniwersytetu Wrocławskiego (1961, nr 34, Seria A. Prawo VIII), Baszkiewicz również umieścił swój artykuł: Omnia sunt principis. O własności i jurysdykcji w koncepcji politycznej glosatorów i postglosatorów (XII–XIV w.), w którym poruszył jakże istotną kwestię zakresu władzy cesarskiej i jej uprawnień do ingerencji w sferze majątkowej, co szczególnie dotyczy prawa własności. Problem ten był istotny w średniowieczu, lecz jest aktualny i współcześnie. Swoimi pracami na temat poglądów glosatorów i postglosatorów wpisywał się Baszkiewicz w badania prowadzone ówcześnie przez wrocławskich specjalistów prawa rzymskiego, kontynuowane zresztą do dnia dzisiejszego. Jego zainteresowania prawem rzymskim i kanonicznym pozostawały w ścisłej łączności z badaniami nad historią doktryn politycznych i prawnych.  

Początkowa działalność Baszkiewicza we Wrocławiu skupiała się jednak na powszechnej historii państwa i prawa. Na potrzeby tego przedmiotu wraz Leszkiem Winowskim uzupełnił w 1961 r. o trzy rozdziały skrypt Iwona Jaworskiego Zarys powszechnej historii państwa i prawa (nazywany przez studentów „złotą książeczką”), opracowując dodatkowo dzieje powszechne do końca wieku XV i przeredagowując całość.
Jednym z najważniejszych osiągnięć w dorobku naukowym Profesora Baszkiewicza podczas jego pobytu we Wrocławiu było opublikowanie pracy Państwo suwerenne w feudalnej doktrynie politycznej do początków XIV wieku (Warszawa 1964). Praca ta nie tylko wywołała polemikę w środowisku polskich historyków prawa i idei, reprezentowanym na przykład przez Konstantego Grzybowskiego, lecz została także wysoko oceniona przez Juliusza Bardacha, Bogusława Leśnodorskiego, Seweryna Wysłoucha i Franciszka Ryszkę. Stała się ona wzorem łączenia przenikliwości w analizie źródeł z rozmachem i celnością ujęć syntetycznych oraz rozważań komparatystycznych. Pod względem rozległości obszaru badania i głębi interpretacji nie miała sobie równych w ówczesnej literaturze światowej. Praca ta przyczyniła się do ugruntowania pozycji Jana Baszkiewicza wśród polskich historyków ustroju państwa i prawa, stając się z czasem pozycją klasyczną. Czterdzieści lat później Henryk Olszewski – jeden z recenzentów w postępowaniu o nadanie doktoratu honoris causa Janowi Baszkiewiczowi przez Uniwersytet Wrocławski – uznał nieprzetłumaczenie Państwa suwerennego na języki zachodnie za przejaw jednego z najbardziej szkodliwych elementów tzw. polityki naukowej PRL. Z koncepcją suwerenności przedstawioną w tym dziele korespondują rozważania Baszkiewicza zaprezentowane w artykule Pokój powszechny i pokój państwowy w doktrynie włoskiej XIV w. opublikowanym w Acta Universitatis Wratislaviensis w 1970 r. W tekście tym autor poddał wszechstronnej ocenie rozważania Bartolusa de Saxoferrato, Dantego Alighieri i Marsyliusza z Padwy, dowodząc, że pokój powszechny i pokój państwowy to dwie różne kategorie.

Wracając do swoich młodzieńczych fascynacji naukowych z czasów pisania pracy kandydackiej, opublikował książkę poświęconą historii politycznej Polski drugiej połowy wieku XIII do śmierci Władysława Łokietka (Polska czasów Łokietka, Warszawa 1968). Baszkiewicz znacząco zmodyfikował w niej wygłoszone przed laty swoje opinie na temat znaczenia szerokich warstw społecznych i roli Władysława Łokietka w procesie przezwyciężania rozbicia dzielnicowego w Polsce. Książka ta zapoczątkowała Jego badania nad problematyką władzy: jej istoty, przejawów i mechanizmów, którym to kwestiom szczególnie dużo uwagi poświęcił później w kontekście badań nad rewolucyjną Francją.
W dorobku naukowym Baszkiewicza znajdujemy także pracę, która oczarowała wielu czytelników, w tym nie tylko prawników. Jest to książka Młodość uniwersytetu (Warszawa 1963) – przepiękny esej, w którym autor, jako mediewista, podjął próbę zbadania rodowodu uniwersytetu. Publikacja spina Jego fascynację średniowieczem z estymą, jaką zawsze darzył uniwersytety jako świątynie nauki. Jest również przejawem tęsknoty za czasami, kiedy uniwersytety były nie tylko ogniskami wiedzy, lecz stanowiły także jeden z trzech wierzchołków władzy – obok władzy świeckiej i duchownej. O pracy tej sam autor napisał, iż jest to na wskroś popularyzatorska, głęboko „uczona” opowieść o powstaniu średniowiecznych uniwersytetów i ich dziejach.

Jan Baszkiewicz był także mistrzem krótkich form naukowych. Władając kilkoma obcymi językami (w swoim kwestionariuszu osobowym, wypełnionym przy okazji przyjęcia do pracy na Uniwersytecie Wrocławskim, wymienił: francuski, niemiecki, czeski, włoski, angielski, rosyjski i hiszpański) i mając holistyczne spojrzenie na problemy, którymi się zajmował, był autorem recenzji wielu prac z zakresu światowej i polskiej literatury naukowej.
Doceniając rozwój naukowy Jana Baszkiewicza, który do Wrocławia przybył już jako docent, 28 kwietnia 1964 r. zainicjowano postępowanie ankietowe w sprawie nadania Mu tytułu profesora nadzwyczajnego. Ankiety w tej kwestii wysłano do najwybitniejszych polskich historyków państwa i prawa oraz teorii prawa, m.in. do profesorów: Kazimierza Opałka, Jerzego Wróblewskiego, Konstantego Grzybowskiego, Juliusza Bardacha, Karola Koranyiego, Bogusława Leśnodorskiego, Franciszka Ryszki i Michała Sczanieckiego. Postępowanie to zakończyło się pozytywnie i ostatecznie 21 grudnia 1965 r. uchwałą Rady Państwa Baszkiewicz otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego.
W latach 1950–1956 był redaktorem czasopisma „Państwo i Prawo”, później zaś wchodził w skład jego Komitetu Redakcyjnego (1956–1963). Od roku 1955 i podczas pobytu we Wrocławiu należał do członków Rady Redakcyjnej „Czasopisma Prawno-Historycznego”, a także Rady Naukowej Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu (od roku 1962). W latach 1964–1966 był członkiem Kolegium Redakcyjnego periodyku „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego, Seria A. Prawo”. Natomiast po wyjeździe z Wrocławia pełnił funkcję zastępcy redaktora „Acta Poloniae Historica” oraz należał do Rady Programowej „Polskiego Przeglądu Dyplomatycznego”.
Od 15 maja 1961 r. był również członkiem zwyczajnym Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego – Wydziału III. Nauk Prawnych i Ekonomicznych. Początek Jego działalności w WTN był spektakularny, gdyż zaledwie miesiąc po tym, jak został członkiem, wybrano Go na zastępcę sekretarza generalnego Towarzystwa, którym był wtedy Jerzy Łanowski. Biorąc pod uwagę młody wiek Baszkiewicza i fakt, że zaledwie od dwóch lat przebywał we Wrocławiu, powierzenie Mu tej funkcji (piastował ją do 10 marca 1964 r.) należy uznać za wyróżnienie. Sam potem wspominał, że „dała ona mu doskonały punkt obserwacyjny, aby poznać cały kwiat wrocławskiej nauki, także tej pozauniwersyteckiej”. Działał także aktywnie w Zarządzie Głównym Polskiego Towarzystwa Historycznego.

Profesor Baszkiewicz brał również udział w kształceniu młodej kadry naukowej. W roku 1967 był jednym z recenzentów rozprawy habilitacyjnej Michała Staszkowa pod tytułem Komuna w doktrynie prawnej XII–XIV wieku. Na posiedzeniu Rady Wydziału Prawa 12 października 1962 r. został powołany na promotora rozprawy doktorskiej Tadeusza Penkali (ówczesnego kierownika Zespołu Filozofii w Katedrze Ekonomii Politycznej Politechniki Wrocławskiej), zatytułowanej Teoria prawa i moralności Leona Petrażyckiego; doktorat ten jednak nie doszedł do skutku.
Pracę na Wydziale Prawa we Wrocławiu Baszkiewicz łączył do października 1961 r.  z zatrudnieniem w Instytucie Nauk Prawnych PAN w Warszawie, później zaś był także pracownikiem Zakładu Historii Państwa i Prawa Instytutu Historii PAN.

Jan Baszkiewicz pełnił także wiele odpowiedzialnych funkcji organizatorskich, „choć generalnie starał się nie brać na siebie obowiązków organizacyjnych”. W roku 1960 został kierownikiem Zakładu Doktryn Politycznych, który powstał w ramach Katedry Powszechnej Historii Państwa i Prawa. Zakład istniał do 1 czerwca 1963 r., kiedy to przekształcił się w Katedrę Historii Doktryn Politycznych i Prawnych. Warto podkreślić, że utworzenie we Wrocławiu Katedry Historii Doktryn Politycznych i Prawnych wiązało się z osobą Baszkiewicza tylko przypadkowo. Po raz pierwszy bowiem, gdy sprawa jej utworzenia była rozważana przez Radę Wydziału 29 kwietnia 1959 r., nie był On przewidziany na jej kierownika. Po śmierci Iwona Jaworskiego Baszkiewicz miał bowiem objąć Katedrę Powszechnej Historii Państwa i Prawa. Ostatecznie kierownikiem tej ostatniej został Leszek Winowski.
W latach 1962–1964, gdy dziekanem Wydziału Prawa był Władysław Zamkowski, Baszkiewicz pełnił funkcję prodziekana do spraw dydaktyki i procesu dydaktycznego. Na stanowisko to został wybrany na posiedzeniu Rady Wydziału Prawa 11 maja 1962 r. W okresie Jego kadencji przyjęto uchwałę, która miała decydujące znaczenie dla rozwoju studiów zaocznych na Wydziale przez najbliższą dekadę. Sprawę tę dyskutowano na posiedzeniu Rady Wydziału 26 kwietnia 1963 r., któremu przewodniczył prodziekan Baszkiewicz. Omawiano wtedy kwestię rozwoju Studium Zaocznego Prawa (referował dziekan Władysław Zamkowski) oraz Zawodowego Studium Administracji (referował jego kierownik – Seweryn Wysłouch). Dyskusja nad referatami zaowocowała przyjęciem przez Radę Wydziału istotnej uchwały w sprawie dalszego rozwoju i usprawnienia studiów dla pracujących.
Od 1 września 1965 r. Jan Baszkiewicz był prorektorem Uniwersytetu Wrocławskiego. Pełnił tę funkcję w zespole wybitnego rektora, profesora Alfreda Jahna. W skład tego zespołu rektorskiego wchodzili także Władysław Floryan i Kazimierz Maślankiewicz, z którymi – jak wspominał Baszkiewicz – łączyły go: uniwersytecki patriotyzm, zaufanie i wkrótce przyjaźń. Sprawowanie tak ważnych funkcji na uczelni przypadło jednak na burzliwy czas w dziejach PRL, co oczywiście miało również wpływ na sytuację na uczelniach wyższych w Polsce. Był to okres – jak po latach powiedział Karol Jonca w Laudacji na cześć doktora honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego Jana Baszkiewicza – „kiedy zderzały się ze sobą zasady elementarnej przyzwoitości z paskudną i bardzo trudną do zwalczania despotyczną głupotą”. Apogeum tych nastrojów przypadło na marzec 1968 r. Jako prorektor do spraw nauczania i młodzieży Profesor Baszkiewicz w tym okresie z jednej strony zdecydowanie bronił studentów Uniwersytetu Wrocławskiego przed represjami, z drugiej zaś stanowczo wypowiadał się przeciwko wszelkim próbom zakłócenia porządku na uczelni. Ostatnim Jego zadaniem podczas pełnienia funkcji prorektora była zainaugurowana w połowie maja 1968 r. restrukturyzacja Uniwersytetu polegająca na wprowadzeniu instytutów jako podstawowych jednostek organizacyjnych uczelni. Stanął wtedy na czele senackiej komisji, która tę reorganizację przeprowadziła.

Odejście Jana Baszkiewicza w 1968 r. z Wrocławia do Katowic łączone jest często z Jego postawą podczas tzw. wydarzeń marcowych. Ze źródeł jednak wynika, że takie plany miał On już wcześniej, informował bowiem w piśmie z 13 grudnia 1967 r. do dziekana Jana Kosika, że „rektor Kazimierz Popiołek, kierujący filią Uniwersytetu Jagiellońskiego w Katowicach, zwrócił się do niego z prośbą o wyrażenie zgody na służbowe przeniesienie z Uniwersytetu Wrocławskiego do filii Uniwersytetu Jagiellońskiego”. Na posiedzeniu Rady Wydziału Prawa 19 stycznia 1968 r., kiedy ta sprawa była omawiana, wyrażono żal z tego powodu, a nawet były głosy przeciwne Jego odejściu z Wrocławia.
Krytyka ostentacyjnej – jak stwierdzono – obrony przez Baszkiewicza studentów podczas tzw. wydarzeń marcowych, za co był atakowany przez władze partyjne i traktowany jako persona non grata, być może utwierdziła Profesora w słuszności podjętej wcześniej decyzji. Mimo tych ataków próbowano Go jednak we Wrocławiu zatrzymać i w planie zajęć na rok akademicki 1968/1969 w Zespole Katedr Nauk Prawno-Państwowych przewidziane było jeszcze dla niego seminarium na studiach stacjonarnych.

Profesor Baszkiewicz zdawał sobie sprawę z tego, że jego postawa podczas tzw. wydarzeń marcowych jest tylko pretekstem do pozbycia się go z uczelni, gdyż już znacznie wcześniej – przed marcem 1968 r. – ujawniła się wobec niego „jadowita wrogość” sekretarza Komitetu Wojewódzkiego PZPR. „Jego pogróżki otwartym tekstem” i wypowiedź, że „nie będziecie tu mieli czego szukać po waszej kadencji prorektorskiej”, dotarły bowiem do Profesora. Chociaż był członkiem PZPR, naraził się partyjnym władzom tym, że bardzo krytycznie i bezkompromisowo oceniał życie wewnątrzpartyjne i wewnątrzuczelniane, w którym ówcześnie uczestniczył na Uniwersytecie Wrocławskim. Z czasem pogodził się z myślą, że będzie musiał odejść z Wrocławia, gdyż – jak sam stwierdził trzydzieści pięć lat później w swojej Mowie po otrzymaniu doktoratu honoris causa – „gdyby nie te zawirowania, które wyprzedziły o pół roku »wypadki marcowe«, pracowałbym zapewne do dziś na UWr”. Były to jednak raczej kurtuazyjne słowa wypowiedziane okolicznościowo.

Ostatecznie z dniem 1 października 1968 r. Jan Baszkiewicz został przeniesiony do Katowic na stanowisko profesora nadzwyczajnego w Katedrze Powszechnej Historii Państwa i Prawa oraz Praw Obcych na Śląsku z jednoczesnym powierzeniem Mu kierownictwa tej Katedry oraz funkcji wykładowcy historii doktryn. Pismo pożegnalne z dnia 25 września 1968 r. do Rady Wydziału Prawa we Wrocławiu zakończył znanymi słowami: Spondeo me Universitatis vestrae piam perpetuo memoriam habiturum eiusque res ae rationes, prout potero adiuturum. Niewątpliwie Profesor Baszkiewicz był jednym z najbardziej znanych polskich uczonych zatrudnionych na Wydziale Prawa Uniwersytetu Wrocławskiego.

W 1968 r. przeniósł się do Katowic także Michał Staszków, a rok później wyjechał tam również asystent i doktorant Baszkiewicza, Andrzej Wójtowicz, który jednakże 18 czerwca 1970 r. doktoryzował się we Wrocławiu na podstawie rozprawy Ustawodawstwo monarsze w doktrynie postglosatorskiej. Był to jedyny „wrocławski” doktorat, którego Baszkiewicz był promotorem. W następnych latach Profesor wypromował jeszcze dwudziestu pięciu doktorów.
Po opuszczeniu Wrocławia Jan Baszkiewicz nie zerwał jednakże swoich kontaktów naukowych z wrocławskim środowiskiem historyczno-prawnym. Zawsze odczuwał wyraźny sentyment do tego miasta i chętnie tu przyjeżdżał. Jako wybitny znawca dziejów Francji, doskonale przy tym władający językiem francuskim, był w marcu 1976 r. jednym z recenzentów rozprawy habilitacyjnej Teresy Janasz Państwo francuskie 1940–1944: ideologia, organizacja, prawo (Wrocław 1977). W październiku 2007 r. zaś uczestniczył – jako recenzent – w obronie rozprawy habilitacyjnej Macieja Marszała Włoski faszyzm w polskiej myśli politycznej i prawnej 1922–1939 (Wrocław 2007).
W Katowicach Profesor bardzo szybko się zaaklimatyzował, choć dojeżdżał tam z Warszawy. Już 28 kwietnia 1970 r. odbyła się obrona doktoratu Adama Lityńskiego (byłego asystenta Wydziału Prawa we Wrocławiu) Rozwój organów szlacheckiego samorządu gospodarczego w Małopolsce do 1717 roku, którego promotorem był Baszkiewicz. Była to pierwsza obrona doktorska na Wydziale Prawa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. W 1972 r. otrzymał tytuł profesora zwyczajnego, co oczywiście miało dla Niego duże znaczenie.

Pobyt  Baszkiewicza w Katowicach również nie trwał długo, ponieważ już w 1973 r. Profesor przeniósł się do Warszawy. Wydaje się, że od wyjazdu ze stolicy w roku 1959 ciągle myślał o tym, aby do niej na stałe powrócić, co ostatecznie po czternastu latach zrealizował.

Od roku 1973 przez trzydzieści lat był kierownikiem Zakładu Historii Doktryn Politycznych w Instytucie Nauk Politycznych na Wydziale Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego. Prowadził także wykłady z historii myśli politycznej, stając się jednym z najlepszych polskich specjalistów w tej dyscyplinie.

W okresie warszawskim Jan Baszkiewicz szczególnie duże zasługi położył w badaniach nad dziejami Francji. Wydał w tym zakresie w 1974 r. Historię Francji (czterokrotnie wznawianą). Książka ta – uznawana za najlepszą w wydawanej przez Ossolineum serii poświęconej historii powszechnej poszczególnych krajów – stała się wzorem pisarstwa historycznego. Po jej opublikowaniu wydawcy zalecali autorom: „Piszcie tak o obcym kraju, jak Baszkiewicz napisał o Francji”. Natomiast sam Baszkiewicz na całe lata (praktycznie do śmierci) zatrzymał się na studiach nad Wielką Rewolucją Francuską, traktując ją jako jedno z najważniejszych wydarzeń w dziejach ludzkości. Potwierdził to kolejnymi monografiami: Wolność. Równość. Własność. Rewolucje burżuazyjne (Warszawa 1981), Rewolucja francuska 1789–1794. Społeczeństwo obywatelskie (Warszawa 1984, wspólnie ze Stefanem Mellerem), Francuzi 1789–1794. Studium świadomości rewolucyjnej (Warszawa 1989), Nowy człowiek, nowy naród, nowy świat. Mitologia i rzeczywistość rewolucji francuskiej (Warszawa 1993). Niektórzy zarzucają tym pracom bezkrytyczny, lewicujący idealizm, przechodzenie do rzeczy ponad praktycznymi następstwami tych idei w rewolucyjnej Francji. Autor nigdy jednak nie zaprzeczał swoim zainteresowaniom, a nawet inspiracjom marksistowskim.

Stał się także mistrzem biografistyki, co doceniło wrocławskie Ossolineum i Państwowy Instytut Wydawniczy, powierzając mu napisanie (w ramach swoich serii historycznych) biografii Ludwika XVI, Maksymiliana de Robespierre’a, Dantona, kardynała Richelieu, Henryka IV. Zwieńczeniem drogi badawczej Jana Baszkiewicza były syntezy naukowe opublikowane na przełomie wieków. Można je podzielić na dwie grupy. Do pierwszej grupy należą pozycje stanowiące swoisty powrót autora do wrocławskiego okresu, takie jak: Powszechna historia ustrojów państwowych (Gdańsk 1998), Władza (Wrocław 1999), oraz nawiązujący do nich wybór prac zatytułowany Państwo, rewolucja, kultura polityczna (Poznań 2009).  Drugą grupę tworzą m.in. publikacje: Francja nowożytna. Szkice z historii wieków XVII–XX (Poznań 2002), Anatomia bonapartyzmu (Gdańsk 2003) oraz Francja w Europie (Wrocław 2006), zawierające refleksje o dziejach Francji na tle historii powszechnej. Prace te można określić jako pożegnanie Baszkiewicza z rewolucją francuską.

Jako znawca dziejów rewolucyjnej Francji Jan Baszkiewicz (wspólnie ze Stefanem Mellerem) był konsultantem historycznym filmu Danton w reżyserii Andrzeja Wajdy. W roku 1996 r. za zasługi w propagowaniu kultury polskiej we Francji i rozwijaniu naukowej współpracy polsko-francuskiej został odznaczony Orderem Legii Honorowej przez prezydenta Francji Jacques’a Chiraca.

W latach 1973–2007 Jan Baszkiewicz aktywnie pracował w Centralnej Komisji do spraw Stopni Naukowych i Tytułów, będąc m.in. w kadencjach 1984–1987 i 1987–1990 przewodniczącym jej Sekcji Humanistycznej. W roku 1986 został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk, a od 1994 – członkiem rzeczywistym PAN. Pełnił także funkcję członka prezydium PAN (1990–1992). Był również członkiem zwyczajnym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego oraz renomowanej włoskiej akademii naukowej Accademia dei Lincei.

Jan Baszkiewicz był także aktywny politycznie. Swoich poglądów, nawet jeśli nie przyczyniały Mu popularności, nigdy się nie wypierał. Jeszcze jako student działał w Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej, gdzie pełnił funkcję wiceprzewodniczącego komitetu warszawskiego. Po rozwiązaniu w 1948 r. ZNMS wstąpił do Związku Akademickiej Młodzieży Polskiej. W latach 1951–1990 należał do PZPR. Był członkiem podstawowej organizacji partyjnej w Instytucie Nauk Prawnych PAN (1955–1958), a także Komitetu Dzielnicowego PZPR Stare Miasto w Warszawie (1956–1957). Podczas pracy we Wrocławiu był członkiem POP na Uniwersytecie Wrocławskim. Później należał m.in. do członków Rady Konsultacyjnej przy Przewodniczącym Rady Państwa PRL, gdy funkcję tę pełnił gen. Wojciech Jaruzelski. W latach 1986–1989 był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego.

Uczniowie Baszkiewicza wspominają Go jako osobę zdystansowaną wobec otoczenia, co piszący te słowa może potwierdzić. Przy bliższym jednak poznaniu podobno okazywał się zadziwiająco ciepłym człowiekiem, nie tylko z dużą dozą cierpkiej ironii, ale i z poczuciem humoru. W świecie nauki cieszył się uznaniem jako doskonały pisarz i mówca, w życiu codziennym był człowiekiem poważnym, lecz także dowcipnym. Znał niezliczoną ilość anegdot, które chętnie opowiadał, zwłaszcza przy obiedzie. Obiady z Nim, obowiązkowo przy karafce wina (piwem też nie pogardzał), jeżeli jeszcze połączone były z degustacją nowych potraw, stanowiły ucztę nie tylko dla ciała, ale także dla ducha.
Wyrazem uznania dla dorobku naukowego Profesora Baszkiewicza oraz Jego zasług dla rozwoju uczelni wrocławskiej było wyróżnienie Go Złotym Medalem Jubileuszowym Uniwersytetu Wrocławskiego w roku 2002 oraz nadanie Mu doktoratu honoris causa 14 listopada 2003 r. Wnioskodawcą nadania tego zaszczytnego tytułu i promotorem doktoratu był Karol Jonca, który po Baszkiewiczu objął kierownictwo Katedry Doktryn Politycznych i Prawnych. Trudno o bardziej wymowny wyraz podziękowania ze strony dawnej Alma Mater, której Profesor poświęcił dziewięć ważnych lat życia. O tych latach w swojej Mowie z okazji nadania Mu doktoratu honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego powiedział, „że w tej właśnie uczelni dojrzałem jako badacz; że na jej wniosek w 1965 r. otrzymałem tytuł profesorski; że to właśnie tutaj – ale już całkowicie od »a« do »zet«, zostałem uformowany jako nauczyciel akademicki”.
Oprócz Uniwersytetu Wrocławskiego tytułem doktora honoris causa wyróżniły Profesora także inne uczelnie: Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie (2005), Uniwersytet Jagielloński (2008) i Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (2008). Za całokształt działalności naukowej, dydaktycznej oraz wybitne osiągnięcia w pracy zawodowej został również w roku 2002 odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

Pół roku po swoich uroczystościach promocyjnych na Uniwersytecie Wrocławskim, w dniach 1–2 maja 2004 r., Profesor Baszkiewicz wziął udział w konferencji naukowej doktorów honoris causa uczelni Wrocławia i Opola, zorganizowanej w związku z wejściem Polski do Unii Europejskiej. Konferencja odbyła się w Auli Leopoldyńskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. W swoim wystąpieniu dotyczącym humanistycznego wymiaru integracji europejskiej wskazał – nawiązując do wypowiedzi Jeana Monneta – że celem Unii Europejskiej „nie jest jednoczenie państw, lecz łączenie ludzi, nowych Europejczyków”. W ustach osoby, która przed pięćdziesięciu laty rozpoczęła swoją wielką karierę naukową od rozważań na temat zjednoczenia państwa polskiego, nie były to puste słowa.

Jan Baszkiewicz zmarł w Warszawie 27 stycznia 2011 r., mając 81 lat. Został pochowany na cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym w Warszawie.
Na Jego macierzystym wydziale w Warszawie – Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego – 7 listopada 2011 r. zorganizowano poświęconą Mu konferencję: Profesor Jan Baszkiewicz – człowiek uniwersytetu. Ustanowiono także nagrodę Jego imienia na najlepszą pracę doktorską z zakresu nauki o polityce.

Józef Koredczuk

Bibliografia z okresu pracy na Wydziale Prawa i Administracji UWr.

1959
[Rec.] M. Prélat, Histoire des idees politiques, Paris 1959, „Państwo i Prawo” 1959, z. 10, s. 663-666.
[Rec.] M. Villey, Leҫons dʼistoire de la philosophie du droit, Paris 1957, „Państwo I Prawo” 1959, z. 12, s. 1068-1077.

1960
Historia „doktryn” i historia „idei” politycznych, „Państwo i Prawo” 1960, z. 3, s. 510-521.
[Rec.] M. Andreev, D. Angelov, Istorija nabǎlgarskata dǎrżava i prawo, Sofija 1959, „Państwo i Prawo” 1960, z. 6, s. 1014-1016.
[Rec.] Annales Universitas Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G: Ius. 1959, Vol. 6, „Państwo i Prawo” 1960, z. 10, s. 632-634.
[Rec.] J.H. Kirfel, Weltherrschaftsidee und Bundnispolitik, Bonn 1959, „Kwartalnik Historyczny” 1960, z. 1, s. 189-196.
[Rec.] J. Sieradzki, Polska wieku XIV, Warszawa 1959, Polska czasów Kazimierza Wielkiego, „Kwartalnik Historyczny” 1960, z. 1, s. 169-177.

1961
Omnia sunt principis. O własności i jurysdykcji w koncepcji politycznej glosatorów i postglosatorów (XII-XIV w.), Zesz. Nauk. Uniwersytet Wrocławski, seria A, Prawo, t. 8, 1961, s. 55-75.
[Współred. z: L. Winowski] I. Jaworski, Zarys powszechnej historii państwa i prawa, Warszawa 1961.
[Rec.] K. Koranyi, Powszechna historia państwa i prawa, t. 1, Warszawa 1961, „Państwo i Prawo” 1961, z. 10, s. 620-623.

1962
Droga do wiedzy. Średniowieczni studenci, „Mówią Wieki” 1962, nr 8/9, s. 25-31.
[Rec.] Miscellanea iuridica złożone w darze Karolowi Koranyiemu w czterdziestolecie pracy naukowej, Warszawa 1961, „Państwo i Prawo” 1962, z. 5/6, s. 925-926.
[Współred. serii z F. Longchamps] Zesz. Nauk. Uniwersytet Wrocławski, seria A, Nauki Społeczne. Prawo, Wrocław 1962-1964.

1963
Historia doktryn politycznych i prawnych, cz. 1, Wrocław 1963.
Młodość uniwersytetu, Warszawa 1963.
Prawo rzymskie i prawo kanoniczne w kulturze politycznej Polski XII i XIV wieku, [w:] Historia kultury średniowiecznej w Polsce. IX Powszechny Zjazd Historyków Polskich w Warszawie 13-15 września 1963. Referaty, Warszawa 1963, s. 63-103.

1964
Państwo suwerenne w feudalnej doktrynie politycznej do początków XIV w., Warszawa 1964.
[Rec.] K. Koranyi, Powszechna historia państwa i prawa, t. 2, cz. 1, Warszawa 1963, „Państwo i Prawo” 1964, z. 10, s. 574-576.
[Rec.] W. Voisé, Początki nowożytnych nauk społecznych, Warszawa 1962, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1964, z. 1, s. 381-386.

1965
Historia doktryn politycznych i prawnych, cz. 2, Wrocław 1965.
Rola nauk społecznych w rozwoju Ziem Zachodnich i Północnych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, [w:] Nauka i społeczeństwo. Sesja naukowa we Wrocławiu 22-23 listopada 1965 r. Sekcja Nauk Społecznych i Ekonomicznych, Wrocław 1965, s. 1-23.
[Rec.] S. Grzybowski, Poglądy społeczne publicystów hugenockich 1559-1598, Wrocław 1964, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1965, z. 2, s. 308-311.

1966
Jeszcze o feudalnej doktrynie państwa suwerennego, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1966, z. 1, s. 237-242.

1968
Historia doktryn polityczno-prawnych do końca XVII w., Warszawa 1968.
Myśl polityczna w Polsce do końca XVIII w., [w:] Dziejów Polski blaski i cienie, Warszawa 1968, s. 177-213.
Polska czasów Łokietka, Warszawa 1968.