Jaworski Iwo
dr 1921, dr hab. 1927, prof. nadzw. 1932, prof. zw. 1945
Urodził się 12 listopada 1898 r. w Krakowie. Na drugie imię – zgodnie z tradycją rodzinną – dano mu Leopold. Pochodził ze znanej rodziny prawniczej. Jego ojciec, Władysław Leopold Jaworski, był bowiem już wtedy profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego (wybitnym administratywistą), znanym działaczem konserwatywnym i redaktorem krakowskiego „Czasu”. Matka miała na imię Anna (z domu Wszeteczko). Iwo Jaworski po ukończeniu II Liceum im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie w 1916 r. poszedł oczywiście na studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. Przez dwa lata (luty 1918 – luty 1920) jednocześnie służył w wojsku, m.in. w obsłudze pociągu pancernego „Śmiały”. W 1921 r. doktoryzował się (zaliczany jest do grona uczniów Stanisława Estreichera) i po otrzymaniu stopnia doktora od października 1922 r. podjął pracę na przeciwległym krańcu Rzeczypospolitej – na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. W roku akademickim 1924/1925 przebywał na studiach w Paryżu, korzystając ze stypendium rządu francuskiego. 22 lutego 1927 r. habilitował się, 1 października 1927 r. został docentem, a 1 lipca 1932 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego. Od 1930 r. był także wykładowcą w Instytucie Naukowo-Badawczym Europy Wschodniej w Wilnie. Był ostatnim polskim dziekanem Wydziału Prawa USB w Wilnie, wybranym na ten urząd na rok akademicki 1939/1940. Choć nie był rodowitym wilnianinem, stał się znany w środowisku akademickim. Konstanty Ildefons Gałczyński w swoich Elegiach wileńskich pisał o nim: „U Sztralla (vis-à-vis Poczty) schodzą się professores: Dembiński, Iwo Jaworski, Manfred Kridl, Srebrny ateńczyk”.
Iwo Jaworski Podczas pobytu w Wilnie był aktywistą katolickich organizacji akademickich. Od 1929 r. działał w Klubie Włóczęgów Seniorów w Wilnie, stanowiącym filię Akademickiego Klubu Włóczęgów, organizacji, która skupiała młodą inteligencję wileńską propagującą „burszowski” styl życia studenckiego. Należał do niej również Czesław Miłosz. Iwo Jaworski był także jednym z głównych współpracowników wydawanego przez nich miesięcznika „Włóczęga”. Natomiast od 1933 r. należał, obok Jerzego Turowicza, do zespołu redakcyjnego czasopisma „PAX”, wydawanego przez Porozumienie Akademickich Katolickich Stowarzyszeń. Zostając prezesem zarządu Towarzystwa PAX (1936), a także Klubu Włóczęgów (1937), stanął na czele głównych katolickich organizacji akademickich działających w tym czasie w Wilnie. Z ramienia Uniwersytetu był ponadto kuratorem stowarzyszenia młodzieży akademickiej „Odrodzenie”. Iwo Jaworski był także radnym miasta Wilna (od 1934 r.), przewodnicząc komisji rewizyjnej rady oraz biorąc aktywny udział w pracach komisji oświatowej i teatralnej. Od 1934 r. był członkiem BBWR. Po zakończeniu kampanii wrześniowej w 1939 r., zajęciu Wilna przez Armię Czerwoną i zamknięciu Uniwersytetu Stefana Batorego (w grudniu 1939 r.) oficjalnie pracował jako stróż nocny, a nieoficjalnie był dalej dziekanem i profesorem konspiracyjnego Wydziału Prawa w Wilnie. Po wojnie początkowo podjął wykłady na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, jesienią 1945 r. został także członkiem powołanego przez Sekretarza Generalnego PAU specjalnego komitetu w sprawie rewindykacji polskich dóbr kultury pozostawionych na dawnych ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej.
1 grudnia 1945 r. przeniósł się jednak do Wrocławia, gdzie otrzymał tytuł profesora zwyczajnego już w pierwszej grupie pracowników Uniwersytetu Wrocławskiego, wobec których z takim wnioskiem wystąpił ówczesny rektor prof. Stanisław Kulczyński. Należał do najbliższych współpracowników Kamila Stefki i współorganizatorów Wydziału Prawno-Administracyjnego, pełniąc w latach 1945–1951 czterokrotnie funkcję jego dziekana i dwukrotnie prodziekana. Stąd też nieprzypadkowo – na wniosek dziekana Andrzeja Mycielskiego w 1960 r. – sala posiedzeń Rady Wydziału Prawa i Administracji została nazwana jego imieniem. Iwo Jaworski był pierwszym kierownikiem Katedry Historii Prawa na Zachodzie Europy (od 3 grudnia 1945 r.), późniejszej Katedry Powszechnej Historii Państwa i Prawa. Początkowo wykładał także historię ustroju Polski i do czasu przybycia do Wrocławia Seweryna Wysłoucha pełnił obowiązki kierownika Katedry Historii Ustroju i Prawa Polskiego. Prowadził ponadto wykłady z porównawczego prawa konstytucyjnego oraz zagadnień Polski współczesnej w Wyższej Szkole Handlowej we Wrocławiu, utworzonej pod auspicjami dziekana Kamila Stefki i ściśle współpracującej z Wydziałem. Przed wojną był członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie i Polskiego Towarzystwa Historycznego. Natomiast po wojnie należał do grona współorganizatorów Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego (był członkiem WTN od 1946 r.) i Wydziału III. Nauk Społecznych WTN, przekształconego później w Wydział Nauk Prawnych i Ekonomicznych, którego był pierwszym przewodniczącym w latach 1956–1959. Od 1948 r. był także członkiem Zarządu Wrocławskiego Towarzystwa Miłośników Historii. W 1950 r. wszedł w skład Komitetu Organizacyjnego Klubu Demokratycznego Pracowników Wyższych Uczelni we Wrocławiu (inaczej – Klubu Demokratycznej Profesury) i został pierwszym prezesem Zarządu Wrocławskiego tego Klubu.
Był także członkiem komitetu redakcyjnego „Czasopisma Prawno-Historycznego” (od roku 1951). Przed wojną Iwo Jaworski zajmował się głównie dziejami miast w Wielkim Księstwie Litewskim oraz przemianami ustrojowymi we Francji w pierwszym okresie rewolucji. Po wojnie był autorem przede wszystkim Zarysu powszechnej historii państwa i prawa, który od 1947 r. jest jednym z podstawowych podręczników do powszechnej historii państwa i prawa, przez dawnych studentów nazywanym „Złotą książeczką”. Po śmierci autora podręcznik ten był wydany pod redakcją Leszka Winowskiego i uzupełniony przez Jana Baszkiewicza. Na marginesie należy dodać, że to właśnie na wniosek Iwona Jaworskiego Senat Uniwersytetu Wrocławskiego w 1948 r. podjął uchwałę, na mocy której prawo wydawania skryptów zarezerwowano dla Bratniej Pomocy Studenckiej i Kół Naukowych na Uniwersytecie. W 1947 r. na jego wniosek jako dziekana imieniem Oswalda Balzera nazwano salę nad Aulą Leopoldyńską w gmachu głównym Uniwersytetu, imieniem Romana Longchamps de Bérier zaś salę pod Aulą Leopoldyńską. W grudniu 1948 r. był przedstawicielem Uniwersytetu i Politechniki Wrocławskiej na uroczystościach z okazji 600-lecia Uniwersytetu Karola w Pradze, w 1958 r. zaś przedstawicielem Wydziału na uroczystościach związanych ze 150. rocznicą utworzenia Szkoły Prawa w Warszawie.
Iwo Jaworski Miał słaby wzrok, bo chorował na kataraktę. Chodził zawsze z laską. Był człowiekiem wielkiej dobroci i wrażliwości. Na św. Iwona zapraszał wszystkich asystentów i profesorów do siebie na Biskupin na imieniny. W ogródku przy jego domu założono nawet prowizoryczną kręgielnię. Jego syn ma na imię Władysław Leopold (podobnie jak ojciec Iwona Jaworskiego); początkowo był asystentem u Lesława Adama, dziś jest profesorem Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Zmarł 24 marca 1959 r. we Wrocławiu, chorując nieprzerwanie od 1951 r. na gruźlicę, której nabawił się podczas okupacji. Po jego śmierci imieniem Iwona Jaworskiego nazwano jedną z ulic Wrocławia na Osiedlu Marszowice.
Edmund Klein i Józef Koredczuk
1923
Konstytucja jakobińska z 1793 roku, ,,Czasopismo Prawnicze i Ekonomiczne” 1923, nr 1, s. 37-64,http://www.bibliotekacyfrowa.
1926
Zagadnienie rządów parlamentarnych w pierwszym okresie rewolucji francuskiej, ,,Czasopismo Prawnicze i Ekonomiczne” 1926, s. 43-149, http://www.bibliotekacyfrowa.
Zagadnienie rządów parlamentarnych w pierwszym okresie rewolucji francuskiej, Kraków 1926.
1927
Zarys historji ustroju państw zachodnio-europejskich: Francja, Niemcy, Anglja – według wykładów Iwona Jaworskiego, Wilno 1927, http://www.bibliotekacyfrowa.
1929
Przywileje miejskie na prawo niemieckie w Wielkiem Księstwie Litewskiem, ,,Rocznik Prawniczy Wileński” 1929, s. 48-61, http://www.bibliotekacyfrowa.
Zarys dziejów Wilna, wydawnictwo magistratu m. Wilna, Wilno 1929, http://www.bibliotekacyfrowa.
1931
Historia ustroju państw zachodnio-europejskich, Francja, Anglia, Niemcy, Wilno 1931,http://www.bibliotekacyfrowa.
Studja nad ustrojem miast na prawie niemieckiem w Wielkiem Księstwie Litewskiem w dobie Jagiellońskiej, ,,Rocznik Prawniczy Wileński” 1931, s. 297-352, http://www.bibliotekacyfrowa.
Wykaz bibliografii, [w:] Wł.L. Jaworskiego życie i działalność, Kraków 1931, http://www.bibliotekacyfrowa.
1933
Przedmowa, [w:] 50-lecie pracy pisarskiej Marjana Zdziechowskiego, Wilno 1933,http://www.bibliotekacyfrowa.
1936
Michał Bobrzyński (1849-1935), ,,Ateneum Wileńskie” 1936, s. 902-904.
Zagadnienie feodalizmu litewskiego i zachodniego, [w:] Pamiętnik VI Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Wilnie 17-20 września 1935 r. I. Referaty, Lwów 1936, s. 220-227, http://www.bibliotekacyfrowa.
1939
Ewolucja konstytucyjna Estonii na tle porównawczym, ,,Rocznik Prawniczy Wileński” 1939, s. 143-166,http://www.bibliotekacyfrowa.
1947
Zarys powszechnej historii ustrojów i prawa, Wrocław 1947, http://www.bibliotekacyfrowa.
1951
Powszechna historia państwa i prawa. Od początku w. XVI do r. 1871, Wrocław 1951.
1952
Powszechna historia państwa i prawa (Od Komuny Paryskiej do Rewolucji Październikowej 1917 r.), Wrocław 1952.
1957
[Rec.] Germanistische Abteilung ,,Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte” w latach 1948-1956, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, 1957, t. 9, z. 1, s. 376-385.
1958
Powszechna historia państwa i prawa. Od początku w. XVI do 1917 r., Wrocław 1958.
1961
Zarys powszechnej historii państwa i prawa. Historia ustroju i źródeł prawa, Warszawa 1961.
1963
Zarys powszechnej historii państwa i prawa. Historia ustroju i źródeł prawa, wyd. 2, Warszawa 1963.
1966
Zarys powszechnej historii państwa i prawa. Historia ustroju i źródeł prawa, wyd. 3, Warszawa 1966.
1978
Zarys powszechnej historii państwa i prawa. Historia ustroju i źródeł prawa, wyd. 4, Warszawa 1978.
1983
Zarys powszechnej historii państwa i prawa. Historia ustroju i źródeł prawa, wyd. 5, Warszawa 1983.
1996
Zarys powszechnej historii państwa i prawa. Historia ustroju i źródeł prawa, wyd. 6, Warszawa 1996.